گروه تندرستي:مه مغزي معمولا نتيجهي عواملي در سبک زندگي است که روي چگونگي عملکرد مغزي فرد تاثير ميگذارد. زندگي مدرن امروزي و مشغلههاي کاري ميتوانند فرصت استراحت کافي براي مغز را گرفته و مانع عملکرد مناسب آن شوند.
علتهايي از مه مغزي که با سبک زندگي فرد مرتبط هستند شامل استرس، کمبود خواب، رژيم غذايي و کمبود انرژي ناشي از بيتحرکي ميشود.
مه مغزي (brain fog) روي بسياري از فرايندهاي ذهني اثر ميگذارد، شامل حافظه و تمرکز. مه مغزي ميتواند علامتي از يک بيماري بوده يا با فاکتورهايي از سبک زندگي ارتباط داشته باشد، مانند استرس يا رژيم غذايي. در اين مطلب در مورد علل اين مشکل ناتوان کننده صحبت ميکنيم و ايدههايي براي غلبه بر آن ارائه ميدهيم.
*مه مغزي چيست؟
مه مغزي ميتواند اين حس را به فرد بدهد که انگار فرايند تفکر، درک و فهم و به خاطر سپاري آنگونه که بايد عمل نميکنند. علمکردهاي گوناگوني از مغز ممکن است تحت تاثير مه مغزي قرار بگيرند، شامل:1- حافظه که اجازه ميدهد اطلاعات ذخيره شده و بازخواني شوند .2-توانايي استفاده و درک زبان .3-پردازش اطلاعات که به فهم و تمرکز کمک ميکند .4- مهارتهاي بصري و فضايي مورد استفاده در طراحي، شناخت اشکال و جهت يابي .5- توانايي محاسبه .6-تواناييهاي عملکرد اجرايي مورد استفاده براي سازماندهي، شناسايي، حل مسئله و برنامه ريزي.اگر يک يا چند عملکرد دچار اختلال شود، فرد ممکن است در درک و فهم دچار مشکل شده و تمرکز کردن برايش با مشکل روبرو شود، چيزهايي را فراموش کند و دچار خستگي ذهني شود.
*مه مغزي و ام اس اسکلروز چندگانه يا اِم اِس يک بيماري ناتوان کننده است که مغز و نخاع را تحت تاثير قرار ميدهد و منجر به مشکلات حرکتي، تعادلي، بصري و حسي ميشود. ام اس ميتواند قسمتهايي را ملتهب کرده و به مغز آسيب بزند يا آن را دچار ضايعه کند. اين ضايعات ميتوانند روي چگونگي عملکرد مغز اثر بگذارند. عملکردهايي که بيشتر تحت تاثير ام اس هستند شامل پردازش اطلاعات، حافظه و تواناييهاي عملکرد اجرايي ميشوند. بسياري از آنهايي که با ام اس زندگي ميکنند تغييراتي در تواناييهاي خود براي تصميم گيري و پردازش و به خاطر سپاري اطلاعات تجربه ميکنند.
در بيشتر موارد اين تغييرات، خفيف تا متوسط بوده و توانايي زندگي کردن فرد را تحت تاثير قرار نميدهند. اما ممکن است منجر به احساس درماندگي يا ناتواني در انجام کارهاي روزمره مانند پيدا کردن کليدهاي خانه يا خريد از فروشگاه شوند.
استراتژيهايي وجود دارد که ميتواند به فرد دچار ام اس کمک کند تا عملکرد حافظه و مهارتهاي پردازش اطلاعات خود را حفظ کند.
1- اجتناب از حواس پرت کنها، پيدا کردن مکاني ساکت براي تمرکز روي امور و استراحتهاي مکرر و کوتاه مدت براي کمک به تمرکز.2- از دوستان و اعضاي خانواده بخواهيد آرامتر صحبت کنند و زمان بيشتري را صرف پردازش اطلاعات کنيد.3-از تکنيکهاي سازماندهي مانند يادداشت کردن کارهاي روزانه و تهيهي ليست کمک بگيريد.4- يک جاي مشخص در خانه پيدا کنيد که چيزهاي مهم را در فقط در آنجا نگهداري کنيد مثلا دست کليدتان را که ممکن است به راحتي گم کنيد.
اين استراتژيها اگر به درستي بکار گرفته شوند ميتوانند از استرس و مه مغزي و احساس ناتواني کم کنند.
*ساير علتها
علاوه بر ام اس، بيماريهاي ديگري نيز هستند که ميتوانند باعث مه مغزي شوند. بيماريهاي بلند مدتي چون فيبروميالژيا (درد مزمن عضلات) که باعث درد در تمام بدن ميشود، و سندرم خستگي مزمن که منجر به احساس خستگي شديد ميشود اغلب موجب مشکلاتي در تمرکز يا حافظه ميشوند. افسردگي يک اختلال خلقي جدي است که روي طرز فکر و احساس فرد تاثير ميگذارد. مشکل داشتن در حافظه، تمرکز و تصميم گيري ميتواند موجب احساس مه مغزي در فرد شود. کسي که دچار افسردگي است ممکن است دچار مشکلات خواب و کمبود انرژي هم باشد که تمرکز کردن و انجام کارها را با سختي مواجه ميکند.
کمبود آهن يا آنمي نيز بيماري است که سلولهاي قرمز خون در بدن را تحت تاثير قرار ميدهد. اگر سلولهاي قرمز خون نتوانند اکسيژن کافي به اندامها و بافتها برسانند فرد دچار خستگي جسمي و ذهني همراه با علائمي ديگر مانند تنگي نفس خواهد شد. تغيير سطح هورمونها نيز ميتواند عملکرد مغز را مختل کند مخصوصا در دوران بارداري يا يائسگي. پژوهشي کوچک دريافت که تغييرات هورموني در دوران يائسگي باعث ميشود خانمها در به خاطر سپاري اطلاعات و تمرکز روي کارهاي چالش برانگيز با سختي روبرو شوند.
برخي از داروها نيز ميتوانند عملکرد ذهني را تحت تاثير قرار بدهند. داروهاي شيمي درماني عوارض جانبي زيادي دارند مثلا اختلال در حافظه و تمرکز. قرصهاي خواب نيز ميتوانند روي حافظهي کوتاه مدت اثر بگذارند و بعضي از داروهاي ضد افسردگي هم ميتوانند موجب احساس گيجي شوند.
در صورت مواجه شدن با عوارض جانبي دارويي که مصرف ميکنيد بايد با پزشک خود مشورت کنيد. اگر امکان تغيير دارو وجود نداشت، پزشک ميتواند راههاي غلبه بر مه مغزي را به شما توصيه کند.
*علتهاي مربوط به سبک زندگي مه مغزي
معمولا نتيجهي عواملي در سبک زندگي است که روي چگونگي عملکرد مغزي فرد تاثير ميگذارد. زندگي مدرن امروزي و مشغلههاي کاري ميتوانند فرصت استراحت کافي براي مغز را گرفته و مانع عملکرد مناسب آن شوند. علتهايي از مه مغزي که با سبک زندگي فرد مرتبط هستند شامل استرس، کمبود خواب، رژيم غذايي و کمبود انرژي ناشي از بيتحرکي ميشود.
اگر استرس مداوم و کمبود خواب مزمن، حافظه و تمرکز فرد را دچار مشکل کند، ايجاد تغييرات در سبک زندگي ميتواند به برطرف کردن اين مشکلات کمک خوبي بکند. تغيير در رژيم غذايي و عادتهاي ورزشي نيز ميتواند سطح انرژي فرد را بالا برده و تمرکز او را بهبود بدهد.
*درمان
درمان مه مغزي بستگي به علت آن دارد. اگر فرد دچار ام اس باشد، پزشک ميتواند برنامهاي درماني براي او در نظر بگيرد که شامل مديتيشن، فيزيکال درماني و مراقبت شخصي از طريق رژيم غذايي و ورزش باشد.
ساير بيماريها مانند کم خوني نيز بايد توسط پزشک درمان شوند. معمولا وقتي که بيماري درمان ميشود، مه مغزي ناشي از آن نيز برطرف ميشود. اگر فرد با مه مغزي ناشي از افسردگي روبرو باشد، پزشک احتمالا براي او رفتار درماني شناختي (CBT) ورزش و يا حتي تغيير دارو را در نظر ميگيرد.ايجاد تغييرات سادهاي در سبک زندگي نيز ميتواند به برطرف شدن مه مغزي که به دليل بيماري خاصي نيست کمک کند.
*مه مغزي چيست و چطور برطرف ميشود؟
کاهش استرس هميشه هم کار راحتي نيست، اما اگر با درک علت اصلي شروع شود، مثلا مشکل مالي يا روابط عاطفي، بقيهي مراحل سادهتر خواهد شد. خوب و کافي خوابيدن براي حفظ عملکرد خوب مغز ضروري است، چون خستگي ميتواند تمرکز و توجه را دچار مشکل جدي کند. شما بايد هر روز سر ساعت مشخصي به رختخواب برويد و بيدار شويد، قبل از رفتن به رختخواب ريلکس کنيد و سعي کنيد اتاق خوابتان را ساکت و تاريک و آرام نگه داريد.
ورزش منظم هم ميتواند از استرس کم کرده و سطح انرژي را افزايش بدهد، که هر دوي اينها به بهبود تمرکز ذهني کمک ميکنند.
افزودن ورزش به کارهاي روزمره ميتواند به سادگي پياده روي بعد از ناهار يا دوچرخه سواري تا محل کار به جاي رانندگي اتومبيلتان باشد.
انجام سرگرميهايي که دوست داريد و وقت سپري کردن با خانواده و دوستان يک راه بسيار خوب براي احساس آرامش است. ذهن آگاهي نيز متدي است که به شما کمک ميکند از استرستان کم کرده و آرام سازي بهتري داشته باشيد در نتيجه فرايند تفکر و تمرکزتان بهبود پيدا ميکند. رژيم غذايي نيز بر سطح انرژي اثر ميگذارد و خيلي از افراد احساس ميکنند زماني که سر ساعت مشخصي غذا نميخورند، نميتوانند به خوبي تمرکز کنند. وعدههاي غذايي سالم و مفيد و خوردن ميان وعدههاي درست در طول روز نيز ميتواند به برطرف کردن مه مغزي کمک کند.
کافئين و الکل نيز ميتواند مشکلات خواب ايجاد کند و افت انرژي را به دنبال داشته باشد، بنابراين فرد دچار مشکل تمرکز خواهد شد.
*چه زماني بايد به پزشک مراجعه کنيد
اگر علاوه بر مه مغزي با علائم ديگري نيز مواجه شديد ممکن است دچار بيماري خاصي باشيد. اگر مشکل از عادتهاي سبک زندگي باشد، بهبود تغذيه، خواب کافي و کاهش اتسرس بايد بتوانند علائم مه مغزي را بهتر کنند، اما اگر اين تغييرات نتوانستند عملکرد مغز را بهبود ببخشند و علائمتان بدتر شد يا ادامه پيدا کرد، بايد به پزشک مراجعه کنيد تا او تشخيص لازم را داده و درمان را شروع کند.